علل سردرد چیست ؟
سردرد بیماری نیست بلکه سردرد یک نشانه یا علامت است . بلی سردرد نشانه ای از بیماری است ، در اغلب موارد بیماری هائی که سردرد ایجاد می کند خوش خیم هستند ولی بندرت بیماری های جدی و خطرناکی هم می تواند سردرد ایجاد کند، بطور مثال
بیماری هایی که می توانند سردرد ایجاد کند ، عبارتند از :
سردرد میگرنی و سردرد های عصبی و سردرد بعلت بالا بودن فشار خون و سردرد بعلت انواع تومورهای مغزی ، سردرد های عفونی مانند سینوزیت و مننژیت و سردرد با زمینه بیماری های چشمی ، سردردی که منشا آن بیماری های دندان و یا آلرژی و یا سردرد که در اثر ضربه مغزی و خونریزی ایجاد می شود ، می توان نام برد .
بیماری های فوق چگونه و با چه مکانیسمی ایجاد سردرد می کند ؟
در هر نقطه از بدن انسان زمانی میتوان درد را احساس کرد که در آنجا گیرنده مخصوص درد وجود داشته باشد جالب اینجاست که خود نسج مغز فاقد گیرنده مخصوص درد است ولی رگهای خونی داخل مغز و پرده های مغزی و عضلات کاسه سر و صورت گیرنده های درد دارند و در اثر فشار و التهاب و عفونت و گشاد یا تنگ شدن رگهای داخل و خارج جمجمه این گیرنده های درد تحریک می شوند و در نتیجه انسان احساس سردرد می کند.
ممکن است در مورد سردرد میگرنی بیشتر توضیح دهید ؟
سردرد میگرنی یکی از شایع ترین علل سردرد است و بیشترکسانی که میگرن دارند به حملات پی در پی سردرد دچار می شوند و اغلب آنها سابقه طولانی چندین ساله سردرد دارند ، در بعضی موارد سردرد خفیف است ولی در موارد دیگر غیر قابل تحمل می شود. بخصوص در مواقعی که فقط احتمال یک حمله میگرنی در هر ماه وجود دارد ولی در مواردی فواصل حملات کمتر است ؛ ممکن است در هفته چندین حمله میگرن داشته باشد که در اینصورت واقعا این سردردها مانع کار و زندگی می شود و می تواند تاثیر منفی بسزائی در فعالیت روزانه افراد داشته باشد .
چه علل و عواملی در بروز سردرد میگرنی دخالت دارد ؟
هنوز علت اصلی سردرد میگرنی بوضوح روشن نشده ولی آنچه مسلم است ارث و زمینه خانوادگی می تواند عامل اصلی باشد و بیماری که با سردرد میگرنی مراجعه می کند یکی از سوالاتی که پرسیده می شود این است که بغیر از شما در خانواده تان چنین سردردی وجود دارد یا نه ؟
و در اغلب موارد جواب بلی است و بیمارانی که دچار میگرن هستند معمولا پدر یا مادر و یا برادر و خواهر و عمو و دائی چنین بیماری را دارند .
و در ضمن ماده شیمیایی به نام سروتوئین نیز می تواند در بروز این بیماری نقش داشته باشد ولی آنچه مسلم است در میگرن در اثر تورم عروق خونی و تحریک گیرنده های درد اعصاب اطراف عروق منجر به حس سردرد می شود .
میزان شیوع بیماری چگونه است ؟
میزان شیوع بستگی به نحوه زندگی و محیط و آب و هوا نیز دارد . بطوریکه در جوامع روستایی میزان شیوع میگرن بسیار کمتر از جوامع شهری بخصوص تهران است و در تهران طبق آماری که در دومین کنگره سردرد ارائه شده بیش از 75% تهرانی ها سردرد دارند که لازم به توضیح است که همه این سردردها میگرنی نیست و سردردهای عصبی و سردرد مزمن و سردرد های ناشی از آلودگی هوا و آلودگی صوتی و استرس و اضطراب و تنش های محیطی نیز در آن دخالت دارد.
بطور متوسط 13% جمعیت به سردرد میگرنی مبتلا هستند که از این میان خانمهای میانسال سهم بیشتری را دارند و حدود 22% میگرن در خانمها تظاهر می کند.
لازم به توضیح است که سردرد در کودکان نیز دیده می شود بطوریکه سن شروع آن در پسر بچه ها 7-2 سالگی و در دختر بچه ها 10-9 سالگی است .
سردرد میگرنی چه نشانه هایی دارد و چگونه می توان این نوع سردرد را از انواع دیگر سردرد تشخیص داد ؟
میگرن یک نوع سردرد ضربان دار است که می توان در یک طرف یا هر دو طرف سر ایجاد شود. این نوع سردرد معمولا با تهوع و استفراغ و کاهش اشتها همراه است . یکی از نشانه های ویژه این نوع سردرد احساس جرقه های نورانی است که معمولا قبل از بروز درد بیمار آن را می بیند و این علامت می تواند پیش درآمدی برای شروع سردرد باشد .
معمولا آنها که میگرن دارند ، در موقع سردرد نور اذیتشان می کند و این بیماران ترجیح می دهند که در یک اطاق تاریک استراحت کنند. فعالیتهای فیزیکی و ورزشی باعث تشدید سردرد می شود . سر و صدا هم از عوامل دیگر تشدید سردرد است ، در ضمن بعضی از بوها و عطرها و ادکلن های تند و یا بوی بعضی غذا ها می تواند سردرد میگرن را تحریک کند . خانمهایی که دچار سردرد میگرنی هستند معمولا در زمان قاعدگی خیلی بیشتر دچار این نوع سردرد می شوند .
مدت زمان حمله میگرن می تواند از چندین ساعت تا چند روز طول بکشد .
مراحل سردرد میگرنی :
سردرد میگرنی دارای دو مرحله متفاوت است در مرحله نخست عروق خونی مغز تنگ یا منقبض می شود که در این مرحله نشانه های مربوط به اختلالات بینایی نظیر احساس دیدن جرقه های نورانی و یا ضعف و کرختی در اندامها و صدای وزوز گوش ممکن است احساس شود که این مرحله حدود 30 – 15 دقیقه طول می کشد و در مرحله دوم عروق خون مغز منبسط می شود که در این زمان سردرد ضربان دار همراه با تهوع شروع می شود که بین چند ساعت یا حتی چندروز می تواند طول بکشد .
چه علائم و نشانه هایی در سردرد میگرنی می تواند خطرناک باشد و لازمست با پزشک مشورت شود ؟
سردرد میگرنی که در سنین بالای 40 سال مشاهده می شود
و یا سردرد های که روز به روز به شدت آن افزوده می شود
، سردردهای بدون سابقه قبلی و با شروع حاد و ناگهانی و با شدت زیاد ،
سردرد هایی که با عطسه و سرفه و ورزش و آمیزش جنسی بدتر شود ،
سردرد هایی که همیشه یکطرفه باشد
، سردرد هایی که با علائم و سایر نشانه های عصبی همراه بوده باشد از قبیل اختلال راه رفتن و یا سخن گفتن .
این بیماری چگونه تشخیص داده می شود ؟
معمولا سردرد های میگرنی با گرفتن شرح حال از بیمار تشخیص داده می شود . در معاینات عصبی هیچگونه نکته غیر طبیعی یافت نمی شود در انجام MRI مغز و یا CT اسکن و یا الکتروآنسفالوگرافی (نوار مغزی) نرمال است و اینگونه آزمایشات صرفا جهت رد سایر علل احتمالی ممکنست در خواست شود .
پیشگیری از این سردرد های میگرنی چگونه است ؟
من شخصا به بیمارانم توصیه می کنم که داشتن نظم و ترتیب در ساعات خواب و بیداری و غذا خوردن یکی از عوامل مهم محسوب می شود . بدین ترتیب که بی خوابی و کم خوابی و یا بد خوابی و حتی خوابیدن زیاد همگی عواملی است که می تواند باعث تحریک و شروع سردرد میگرنی شود . سردردهای میگرنی معمولا در روزهای تعطیل و جمعه ها بیشتر است . برای اینکه معمولا در این روزها که کار و فعالیت روزانه تعطیل است شخص دوست دارد که یکساعت زیاد تر از حد معمول بخوابد و همین امر جرقه ای می شود که در روز تعطیل دچار سردرد شود.
بنابراین من به بیمار توصیه می کنم که اگر می خواهی سردرد میگرنی کنترل شود همیشه سعی کن در یک ساعت بخصوص بخوابی و در یک ساعت بخصوص هم بیدار شوی و در ضمن منظم بودن ساعات غذا خوردن نیز مهم است ، چون گرسنگی نیز یکی از عواملی است که منجر به شروع سردرد می شود ، در ضمن قهوه و نسکافه اگر مدام و بیش از حد مصرف شود و یا قطع آنها می تواند سردرد میگرنی را تشدید کند .
جالب اینست که بیمارانی که سردرد دارند معمولا از انواع و اقسام مسکن ها استفاده می کنند که خود مسکن ها اگر بصورت مدام و طولانی مدت مصرف شود می تواند ایجاد سردرد کند.
برخی از غذاها بخصوص فست فودها مانند سوسیس و کالباس و پیتزا و بخصوص پنیر پیتزا و انواع سس های گوجه فرنگی و
سس مایونز و انواع نوشیدنی های گازدار و غذاهای کنسرو شده می تواند سردرد را تشدید کند.
مصرف قرص های ضد بارداری برای میگرن مضر است و باعث تشدید سردرد می شود.
مسافرت و تغییر آب و هوا می تواند باعث بروز سردرد شود ،
مصرف سیگار و الکل از عوامل تشدید کننده سردرد های میگرنی است ،
استرس و اضطراب از علل شایع بروز میگرن بحساب می آید .
برای پیشگیری از میگرن روشهای زیر نیز موثر است :
در درجه اول ورزش و پیاده روی البته در زمانی که شخص سردرد ندارد در کاهش میزان حملات میگرن موثر است .
یوگا نیز با مکانیسم کاهش استرس و اضطراب در بهبود میگرن تاثیر دارد .
در ضمن بیوفیدبک نیز بعلت یادگیری کاهش استرس و اضطراب کاهش بسزایی در درمان میگرن دارد و در روش بیوفیدبک بیمار طی جلساتی با کمک نرم افزار مخصوص کامپیوتر یاد می گیرد که چگونه بر استرس خود غلبه کند و این یادگیری مانند دوچرخه سواری هیچوقت فراموش نخواهد شد .
در ضمن با روش نوروفیدبک و با برنامه های مخصوص می توان طی جلساتی توسط کامپیوتر خود بیمار یاد بگیرد که توانائی تنظیم و تغییر قطر رگ های خونی مغز را داشته باشد و در مرحله ای که انقباض عروق می خواهد شروع شود بطور اتوماتیک شخص قادر خواهد بودتا از بروز مرحله انقباض جلوگیری کرده و مانع ظهور علائم میگرن شود. در ضمن با نوروفیدبک و بیوفیدبک می توان عضلات شانه و گردن که دچار اسپاسم و انقباض شده و با فشار برروی عروق خونی ایجاد سردرد می کند را توسط آموزش بخصوص رایانه ای در حالت شل نگه داشت و از بروز سردر پیشگیری کرد.
یکی دیگر از روشهائی که دردرمان میگرن میتواند موثرباشد استفاده از لیزردرمانی است . که در این روش از لیزر باتوان کم برای تسکین و کاهش تعداد حملات سردرد وکاهش شدت ومدت زمان سردرد استفاده میشود.
روش جدید ی که اخیرا توسط سازمان غذا ودارو ی آمریکا (FDA) تاید شده ، استفاده از نوعی بخصوص از دستگاه TMS پورتابل است
درمان داروئی میگرن :
درمان داروئی میگرن شامل دو مرحله است :
نخست مرحله پیشگیری و دوم مرحله درمان سردردی که شروع شده
بیمارانی که شدت سردرد آنها شدید نیست و یا تعداد حملات در هر ماه یک الی 2 بار است معمولا نیاز به درمان داروئی پیشگیری ندارند و درمان آنها در مرحله سردرد با مصرف یک قرص مسکن ساده بهبود یابد ولی در مواردیکه تعداد حملات در ماه بیش از 2 بار است و یا شدت حملات زیاد است لازمست از درمان داروئی پیشگیرانه استفاده شود که من معتقدم که این داروها لازمست با تشخیص و تجویز پزشک صورت گیرد.
دکترداود آذرنگی متخصص مغز و اعصاب
برای رزرو نوبت و دریافت مشاوره با شماره های زیر تماس بگیرید :
02144221177
02144221180
برای ارتباط از طریق واتس اپ : 09190021600