لابد می پرسید که روش های جدید درمانی چگونه است، در پاسخ به این سئوال باید بگویم که این روش های درمانی و مدرن که روز به روز در سراسر دنیا توسعه پیدا می کند و هر روز مقالات زیادی در این مورد ارائه می شود شامل درمان های نوروتراپی است.
باز خواهید پرسید که نوروتراپی چه صیغه ای است ، باید در جواب بگویم که نوروتراپی به مجموعه درمان هائی که پایه اساس آن برمبنای فعالیت الکتریکی سلول های عصبی است بنا نهاده شده ، که شامل نوروفیدبک – بیوفیدبک ، تحریک الکتریکی مغز با جریان الکتریکی
یا tDCS که درآن جریان الکتریکی خیلی ضعیف ودرحدود 2-1 میلی آمپر که باباطری 9 ولتی کار میکند ویکی هم تخریک الکتریکی مغز با امواج مغناطیسی که به آن TMS می نامند.
، لازم به توضیح است که این تحریکات مغناطیسی در روی قشر مغز مجددا به تحریکات الکتریکی خیلی ضعیف تبدیل می شود .
سئوال بعدی که پیش می آید اینست که اصلا نوروتراپی چگونه وبا چه مکانیسمی باعث بهبودی می شود ، برای اینکه بتوانیم به این سئوال جواب دهم لازمست من چند تا سئوال از شما خوانندگان گرامی بپرسم ، آیا می دانید که نه تنها شما بلکه تمام انسان ها با تکنولوژی جدید قادرند سلول های مغز خود را آنطوری که دلشان می خواهد ، اصلاح، تقویت، ترمیم، تعدیل، تنظیم، کنند، باور کردنش سخت است ولی کاری است ، شدنی وریشه و اساس عملی دارد. آیا می دانید که شما وتمام انسانها قادرند آنطوریکه دلشان می خواهد ناحیه ای از مغز را فعالتر بکنند ویا ناحیه ای دیگر از مغز را برعکس مهار کنند .آیا می دانید که دانشجو ویا دانش آموزی که می خواهد مطالعه زیادی داشته باشد ونیاز یادگیری مطالب علمی وآموزش زیادی دارد ودر نتیجه نیاز به حافظه قوی وسرعت یادگیری زیادی دارد می تواند خودش وبا اراده خود ، بدون خوردن هیچ داروئی ذهنش را تقویت کند و حافظه اش را قوی کند و سرعت خواندن وسرعت یادگیری مطالب را بالا ببرد .آیا می دانید برای اولین بار نوروتراپی مدرن امروزی در مورد سالمترین افراد روی زمین انجام شد و نتایج شایانی داشت . لابد می خواهید بپرسید که این سالمترین افراد کی ها بودند ، باید خدمتتان عرض کنم نوروفیدبک برای اولین بار در مورد فضانوردانی که قصد سفر به کره ماه را داشتند انجام شد، همانطور که می دانید این افراد انسانهایی کاملا سالم بودند که از نظر پزشکی کلیه آزمایشات وکلیه بررسی ها و معاینات بالینی و تصویر برداری های زیاد از نقطه به نقطه بدنشان انجام شده بود که مبادا کوچکترین بیماری وناراحتی داشته باشند. ولی مسلم است که هیچ سازمان فضائی با این همه هزینه ای که دارد ، به هیچ وجه حاضر نیست فردیکه کوچکترین بیماری را دارد به فضا بفرستد . سئوال بعدی که مطرح می شود این است که پس چرا نوروفیدبک در مورد آنها انجام شد ، در جواب باید عرض کنم ، نوروتراپی ونوروفیدبک فقط مختص بیماران نیست بلکه افراد سالم نیز می توانند از آن بهره ببرند . انجام نوروفیدبک در مورد این فضانوردان به منظور افزایش قدرت تمرکز ، افزایش خلاقیت ، افزایش توجه به محیط اطراف ، افزایش جسارت ، وبه منظور عملکرد بهینه وسریع وبه منظور کاهش استرس واضطراب احتمالی در این افراد انجام شد ، که نتایج عالی به همراه داشت وبعد از آن این روش درمانی به تدریج به عنوان روش مناسب، بی ضرر وبدون عوارض جهت توانمندی های ذهنی ودرمان بعضی از بیماری ها بکار گرفته شد . آیا می دانید که در جهان امروز ورزشکاران در صحنه های بین المللی برای اینکه برای مسابقات آماده شوند ، میتوانند خودشان یاد بگیرند که چگونه در یک رشته ورزشی بخصوص عملکرد بهتری داشته باشند وبتوانند دقیق باشند ، بتوانند سریع عمل کنند ، بتوانند از نظر جسمی و روحی حداکثر توانائی را داشته باشند ، بتوانند سریع تصمیم بگیرند وسریع ودرست عمل کنند ، قبل از شرکت در مسابقات در کلاس های مخصوص نوروفیدبک وبیوفیدبک شرکت کنند ، آیا می دانید که اغلب تیم های ورزشی مشهور دنیا در حال حاضر علاوه بر تمرینات ورزشی ، تمرینات نوروفیدبک وبیوفیدبک نیز در مورد آنها انجام می شود. آیا می دانید که در مغز هر کاری برای خودش یک مکان وموضع اختصاصی مربوط به خود را دارد ، مثلا برای صحبت کردن مرکز تکلم وبرای یادگیری مرکز حافظه ، برای دیدن مرکز بینائی ، برای شنیدن مرکز شنوائی ، برای انجام محاسبات ریاضی ، مرکز ریاضیات ، برای بوییدن مرکز بویایی، برای موسیقی مرکز موسیقی ، وبرای رفتارهای هیجانی و خلق وخوی ، مراکز بخصوصی وجود دارد . آیا می دانید دانش آموز ویا دانشجوئی که ریاضیات ضعیف دارد ، اگر بر روی مرکز مربوط به ریاضیات نوروفیدبک درمانی انجام شود و آن ناحیه تقویت شود، مشکلش حل خواهد شد . آیا می دانید کسی که می خواهد خلاقیت های هنری داشته باشد خودش با اراده خود می تواند آن قسمت از مغز را تقویت ، بهینه کند . برای مثال کسیکه در هنر موسیقی می خواهد فعالیت کند ، سلولهای عصبی مرکز مربوط به موسیقی تقویت و تنظیم وبهینه می شوند . بطوریکه بعد از آن می تواند خلاقیت های مربوط به موسیقی را از خود بروز دهد . آیا می دانید که شما قادر هستید خودتان به استرس و اضطراب خودتان بدون مصرف دارو وبدون اینکه کوچکترین عارضه داشته باشد غلبه کنید ، استرس و اضطراب ، متاسفانه در زندگی ماشینی امروز یکی از معضلات اصلی است ، آیا می دانید که شما میتوانید خودتان میزان وتعداد طپش قلب خودرا آنطوریکه دلتان می خواهد و آنطوریکه برای شما ایجاد آرامش می کند بدون دارو تنظیم کنید ، بطوریکه هیچ وقت وبرای همیشه طپش قلب نداشته باشید ویاد بگیرید که چگونه تعداد ضربات قلب خود را تنظیم کنید، باور کردنش سخت است ولی واقعیت دارد . آیا می دانید که شما می توانید خودتان تعداد تنفس خود را در دقیقه طوری تنظیم کنید که بهترین اکسیژن رسانی به سلول های مغز وسایر اعضای بدن و اندام ها را داشته باشد و در ضمن از آرامش واقعی لذت ببرید. آیا می دانید که شما می توانید با اراده خودتان میزان درجه حرارت دست هایتان را بالا ببرید ، واین به هیچ وجه شعبده بازی نیست ، می توانید ترمومتر دقیق وحساس به انگشت دست خود ببندید وبالا رفتن میزان درجه حرارت دست خود را مشاهده کنید . آیا می دانید شما قادرید میزان تعریق دست ها را با اراده خودتان تنظیم کنید به طوریکه از تعریق دست های خود بکاهید . لابد می پرسید خوب ، اگر تمام این مطالب صحیح باشد و ما قادر باشیم از میزان تپش قلب خود جلوگیری کنیم ویا تعداد تنفس خود را کاهش دهیم ویا دست های خود را گرمتر کنیم ویا از شدت تعریق دست ها بکاهیم چه سودی بحال ما خواهد داشت . در پاسخ باید عرض کنم که کسیکه استرس و اضطراب دارد معمولا ریتم قلب بالائی دارد و از طپش قلب رنج می برد و تعداد ضربان قلب آنها بیشتر از افراد عادی است ، ودر ضمن تعداد تنفس آنها در هر دقیقه بیشتر از افراد عادی است و تند تند نفس می کشند و طرز نفس کشیدن آنها تند وسطحی است و این باعث افزایش میزان اکسیژن در خون می شود که خود منجر به تنگی عروق مغز می شود ودر نتیجه جریان خون مغز را کاهش می دهد و باعث می شود که سلول های مغزی بخوبی نتوانند به وظایف خود عمل کنند ودر اثر افزایش اکسیژن و کاهش میزان دی اکسید کربن حالتی بنام آلکالوز ایجاد می شود که در آن موقع شخص از نظر ذهنی کارائی لازم را نخواهد داشت و بر شدت اضطراب و استرس افزوده می شود . در ضمن آیا می دانید که کسانیکه از اضطراب و استرس رنج می برند معمولا دست هایشان سردتر است . وآیا می دانید که آنهائی که استرس و اضطراب دارند دست هایشان بیشتر از افراد عادی عرق می کند . مکانیسم همه این تغییرات چیست و چرا افرادیکه از استرس و اضطراب رنج می برند طپش قلب دارند وتند تند تنفس می کنند و دست هایشان خیس است ودر عین حال دست های سردی دارند . همه این علائم بر اثر فعالیت بیش از سیستم عصبی سمپاتیک و مهار سیستم عصبی پاراسمپاتیک است . و حالا مشکل دوتا شد باید توضیح دهم که سیستم سمپاتیک وپاراسمپاتیک چیست ، باید خدمت شما عرض کنم که این دو سیستم عصبی جزو سیستم اعصاب محیطی است ، که تا این اواخر یعنی تا چند دهه اخیر بعلت اینکه دانشمندان فکر می کردند که این سیستم عصبی کنترلش از اراده انسان خارج است و انسان نمی تواند در نحوه کار کرد آن دخالت کند ، بنابراین سیستم عصبی اتوندم یا سستم عصبی خودکار نام گذاشته بودند که در حال حاضر نیز به همان نام است ولی واقعیت آنست که با روش نوروتراپی مدرن وجدید، ثابت شد که این سیستم آنطوریکه فکر می کردند صدرصد غیر ارادی نیست و انسان می تواند با اراده خود تغییراتی در تحوه کار آن بوجود آورد ، تا بتواند در آرامش باشد و راحت زندگی کند . بلی شما می توانید با روش یادگیری اصول بیوفیدبک بر سیستم اعصاب خودکار خود یعنی سیستم سمپاتیک غلبه کنید وآن را مهار کنید و بر عکس سیستم پاراسمپاتیک که بر خلاف سیستم سمپاتیک عمل می کند تشویق و فعال تر کنید تا تمام علائم مربوط به اضطراب و استرس و دلشوره برای همیشه از وجود شما دور شود تا بتوانید با آرامش وبا توانائی وعملکرد بهینه در جهت یادگیری و پیشرفت و ترقی گام بردارید . چون اضطراب و استرس مانع پیشرفت شما می شود و مانع ایجاد تصمیم گیری بهینه در زندگی شده و از قدرت و توانائی شخصی می کاهد ودر ضمن استرس و اضطراب دروازه اغلب بیماریها ی عصبی و روانی می باشد که اگر بموقع اقدام نکنیم عوارض و عواقب سختی را ایجاد خواهد کرد . یکی از سئوالاتی که برایتان مطرح می شود اینست که چرا به اینگونه درمان های نوروتراپی روش های جدید درمان گفته می شود .
در جواب باید عرض کنم که مغز انسان از میلیون ها سلول یا نورون تشکیل شده و این سلول ها در مغز با یکدیگر ارتباطات زیادی دارند ومن فکر می کنم که تعداد ارتباطاتی که سلول های مغزی با همدیگر دارند خیلی بیشتر از تعداد ارتباطات شبکه های مخابراتی و برق در کل دنیا باشد و این سلول های مغز با این شبکه های ارتباطی عظیمی که دارند با همدیگر حرف می زنند و صلاح و مشورت می کنند و برای انجام کوچکترین کاری تعداد بیشماری از سلول های مغزی دست به دست هم می دهند تا کاری را انجام دهند و لازم است بدانید که این سلول ها و شبکه های عظیم عصبی با دو مکانیسم با همدیگر ارتباط برقرار می کنند ، یکی ارتباط شیمیایی ودیگری ارتباط الکتریکی . براساس دستکاری ارتباطات شیمیایی مغز انواع داروهای شیمیایی از قدیم الایام بوجود آمده و دانشمندان تمام انرژی خود را بر چگونگی تاثیر انواع داروهای مربوط به سیستم های عصبی و نحوه تاثیر آنها بر انواع مختلف بیماریها صرف کردند و حقیقتا نیز با توجه به اینکه داروها در درمان اغلب بیماری های عصبی و روانی خیلی موثر بوده ، لذا در این مورد مقالات و تحقیقات زیادی صورت گرفت، ولی آنچه مسلم است اثر بخشی اغلب انواع دارو ها معمولا موقتی است و پس از قطع دارو علائم مجددا عود می کند ، برای مثال من می توانم ریتالین را در مورد درمان بیماری بیش فعالی نام ببرم ، که البته تا زمانیکه اثر دارو در خون باقی است چند ساعت اثر دارد و کودک آرام میشود و میزان توجه بهتر می شود و می تواند با آرامش سر کلاس درس بنشیند ویا تکالیف خود را انجام دهد . ولی بلافاصله که اثر دارو پس از چند ساعت از بین می رود ، باز همان حالت های پر تحرکی و عدم توجه و غیره شروع می شود ودر ضمن اغلب داروهای مربوط به بیماریهای اعصاب و روان مشکلات و عوارض خاص خودشان را دارند و می توانند عوارضی مانند خشکی دهان ، طپش قلب و یبوست ، افزایش وزن ویا بی اشتهائی ، اختلالات قاعدگی در خانم ها و عوارض فراوان دیگری را ببار آورند . که اگر بخواهیم در مورد یکایک آنها صحبت کنیم از موضوع اصلی دور خواهیم شد . و اما برگردیم به مسئله نحوه ارتباط نورون ها که ارتباطات شیمیایی ، و بوجود آمدن داروها بر مبنای آن توضیح داده شد . ولی در مورد نوع دوم ارتباطات سلول های عصبی که ایمپالس های الکتریکی است تا بحال کمترکار شده ، شاید برایتان جالب باشد که چرا در مورد ارتباطات الکتریکی مغز که پایه و اساس نوروتراپی است دانشمندان کمتر توجه کرده اند . آنهم دلیل خاص خودش را دارد ، در پاسخ باید بگویم که از قرن ها پیش دانشمندان آن زمان از ماهی الکتریکی و جریان الکتریکی برای درمان بعضی از بیماریها منجمله بیماریهای اعصاب و از آن جمله افسردگی بکار بردند ولی واقعیت این بود که آنها هیچ معیار و وسیله ای جهت اندازه گیری میزان تاثیر پذیری این نحوه درمانی را نداشتند و تمام این تحقیقات و کارها بعلت اینکه قادر به اثبات نتیجه درمان نبودند با شکست مواجه شد . تا اینکه بعد از ظهور کامپیوترهای جدید انقلابی در این نحوه درمانی بوجود آمده و دستگاههای جدید و مدرن وپیشرفته ای ساخته شد که می توانستند نتیجه درمان را دقیقا اندازه گیری کنند . که از جمله این دستگاههای مدرن و پیشرفته که نتایج درمانی مربوط به نوروتراپی را می توان با آن دستگاه به اثبات رسانید و نحوه اثر را دقیقا و قدم به قدم پیگیری کرد . عبارت بود از خود کامپیوتر و دستگاه PET اسکن ، ودستگاه SPECT وFMRI بود که ظهور یکایک این دستگاهها در دهه اخیر نتایج حاصل از نحوه درمان نوروتراپی را تایید می کنند . در نتیجه در پاسخ به این سئوال که چرا این روش درمانی جدید محسوب می شود اینست که دانشمندان در دهه اخیر شروع به مطالعه و تحقیق و نوشتن مقاله در این زمینه کرده اند و همه آنها نیز با دستگاههای دقیق فوق یکی پس از دیگری به اثبات می رسد و بنابراین این روش درمانی کاملا مدرن و پیشرفته و جدید است .
بیماری هایی که می توان توسط روش های نوروتراپی درمان کرد :
براساس مدارک مستدل و تحقیقاتی که توسط انجمن بین المللی سایکوفیزیولوژی بدست آمده این روش درمانی در درمان بیماری هایی مثل:
1- بیش فعالی کودکان
2- اضطراب
3- عدم کنترل ادرار در خانم ها
4- سردرد های کششی یا تنشی
5- سردرد های میگرنی
6- بیماری صرع به ویژه آندسته از بیمارهائی که صرعشان با دارو کنترل نمی شود .
7- بی خوابی
8- درد های مزمن
9- فیبرو میالژی
10- بیماری های مفصل فک
11- اسپاسم های عضلانی
12- اعتیاد به مواد مخدر وسوء مصرف داروها
13- افسردگی
14- وسواس
15- سندرم رینود
16- توان بخشی بیماران مبتلا به سکته مغزی با دستگاه TMS وTDCS
17- الکلیسم
دکتر داود آذرنگی متخصص مغزواعصاب
” نورولوژیست “
تدوین : مرکز نوروفیدبک ایرانیان – اسفند 91