بیوفیدبک چیست؟
در بدن ما انسان ها، فعالیت های خودکار بی شماری وجود دارد که از حوزه ی آگاهی و اختیار ما به دورهستند. هر لحظه در بدن هریک از ما،
فرایندهای فیزیولوژیک بی شماری در جریان است ، بدون آنکه ما آگاهی وشناختی نسبت به نحوه ی عملکرد این فرایندهای حیاتی داشته باشیم. فرایندهای فیزیولوژیک نهفته در بدن ما مثل نفس کشیدن، ضربان قلب، فشار خون، درجه ی حرارت بدن، پاسخ گالوانیک پوست یا تعریق بدن، گرفتگی و انقباض عضلات و ماهیچه ها و … دائما و بدون دخالت آگاهانه ی ما در حال انجام شدن هستند. هیچ یک از ما انسان ها در شرایط طبیعی و نرمال نمی توانیم در مورد نحوه ی عملکرد هر یک از این واکنش های فیزیولوژیک غیرارادی اطلاعات دقیق و روشنی داشتهباشیم. به خودتان نگاه کنید! آیا می توانید تشخیص دهید در حال حاضر ریتم تنفس شما دقیقا چگونه است؟ آیا می توانید دمای دقیق بدن خود را تخمین بزنید؟ آیا از میزان دقیق فشار خون خود آگاه هستید؟ طبیعتا در شرایط طبیعی و بدون استفاده از ابزارهای خاص نمی توانید نسبت به هیچ کدام از واکنش های فیزیولوژیک بدن خود آگاهی دقیقی داشته باشید. علاوه براین وجود هرگونه ناهنجاری و اشکال در روند طبیعی عملکرد این فرایندهای زیست شناختی در بدن انسان، می تواند منجر به بروز علائم بیمارگونه شود. به عبارت دیگر به هم خوردن روند طبیعی عملکرد این واکنش های زیست شناختی می تواند به عنوان علامت و نشانه ای از وجود یک وضعیت بیمارگونه ی جسمانی یا روانی مورد توجه قرار بگیرد. به عنوان مثال فردی که مبتلا به اضطراب است، در شرایطی که با محرک و موقعیت اضطراب آور روبه رو شود، احتمالا علائمی مانند سرد شدن کف دست ها، تعریق کف دست ها، افزایش ضربان قلب، کاهش فشارخون، به هم خوردن ریتم تنفس و منقبض شدن عضلات و ماهیچه ها را نشان خواهد داد. درواقع وجود واکنش های فیزیولوژیک معیوب و نامطلوب در این مورد، نشان دهنده ی وجود وضعیت روانی نامناسب و و جود اضطراب در این فرد می باشد.
بیوفیدبک، برای بدن انسان مانند یک آینه عمل می کند. ما هر روز با نگاه کردن به آینه متوجه نقائص و اشکالات موجود در ظاهر خودمان می شویم. در واقع آینه ما را نسبت به وضعیت ظاهری مان و عیب و نقص های احتمالی موجود در آن آگاه می کند. این آگاهی و شناخت به ما کمک می کند تا در جهت رفع نقص های موجود در وضعیت ظاهری خود اقدام کنیم. بیوفیدبک دقیقا برای فرایندهای فیزیولوژیک درون بدن ما به عنوان یک آینه ی پیشرفته عمل می کند. به عبارت دیگر، بیوفیدبک با استفاده از ابزارهای الکترونیک و کامپیوتر به ما کمک می کند تا از آن چه در بدن ما در حال رخ دادن است آگاه شویم. بیوفیدبک، واکنش های فیزیولوژیک نهفته در بدن انسان را ثبت می کند و بعد آن چه که در همان لحظه در بدن انسان در حال اتفاق افتادن است را کاملا دقیق، روشن و واضح روی صفحه ی نمایشگر به تصویر می کشد. بیوفیدبک به انسان کمک می کند تا از وضعیت درونی بدن خود، از نحوه ی عملکرد واکنش های زیست شناختی غیرارادی بدن خود در هرلحظه، آگاهی و شناخت دقیق و فوری کسب کند. این افزایش آگاهی و شناخت به فرد کمک می کند تا بتواند در جهت رفع اشکالات و ناهنجاری های موجود در بدن خود اقدام کند. افزایش آگاهی نسبت به فرایندهای فیزیولوژیک نهفته در بدن باعث می شود فرد بتواند کنترل بیشتری بر این فرایندها داشته باشد.
بیوفیدبک روشی است برای اینکه یاد بگیریم چگونه فعالیت هایی که در بدن ما به طور طبیعی و خودکار انجام می شود مثل تپش قلب، فشار خون، انقباض ماهیچه ها، تنفس و … را کنترل کنیم. در حقیقت با بیوفیدبک می آموزیم به طور ارادی فعالیت های بدنی مان را با استفاده از بازخوردی که از فرایندهای فیزیولوژیک بدنمان دریافت می کنیم تغییر بدهیم. بیوفیدبک ابزاری است برای کنترل واکنش های فیزیولوژیک بدن در جهت رسیدن به آرمیدگی، کاهش علائم بیماری، کاهش درد و افزایش سطح سلامت.
نویسنده : انیس جهانبازی (کارشناس ارشد روانشناسی بالینی) نوروتراپیست
ویرایش : دکترداود آذرنگی (مرکزنوروتراپی ایرانیان)
www.irnfb.com
www.dr-azarangi.com
Email: dr.azarangi@gmail.com